Czy możliwa jest subtelność, poetyckość, liryzm w zetknięciu z tak szorstkim i ciężkim tematem, jak stalinizm? Okazuje się, że jest. Nikita Michałkow stworzył taką ujmującą, wizualnie i duchowo, liryczną, wyjętą jakby z poezji, historię o tym, co piękne i subtelne wcale nie było.
Akcja toczy się tu leniwie (jak najbardziej to nie jest zarzut). Mamy rosyjską wieś, daczę, rodzinną opowieść. Widać tu zresztą wielką fascynację reżysera rosyjską literaturą, w szczególności Czechowem. Bohaterowie jakby zatrzymali się w czasie na początku XXw. I gdyby nie czołgi, samoloty i wspomnienia stalinowskich świąt, nikt chyba nie wpadłby na to, że to epoka Stalina. Widz, chcąc nie chcąc, popada w ten przyjemnie leniwy nastrój, poddaje się panującej sielankowości. Aż chce się posiedzieć w łaźni, wypić herbatkę na werandzie, poopalać na łące, popływać łódeczką po rzece, zatańczyć kankana, pograć w piłeczkę. Kotow, zasłużony bolszewicki weteran wojenny sprawia wrażenie, jakby był nie z tej epoki. Jest dobrym, radosnym, kochającym mężem i ojcem. Wierzy w swoją ojczyznę, kocha ją, jest dla niej gotów zrobić wszystko, nie wyobraża sobie, że ktoś mógłby podważyć to, co do tej pory oddał za ojczyznę.
W pierwszej części film utrzymany jest w konwencji takiej lekkiej, lirycznej familijnej komedyjki. Ale już przyjazd tajemniczego wujka Mitii, dawnego kochanka żony Kotowa, sygnalizuje, że pod przykrywką tej idylliczności kryje się coś niekoniecznie dobrego. Od momentu kankana, wygrywanego przez ukrytego pod przeciwgazową maską Mitię (swoją drogą to 1 z najlepszych scen w filmie) napięcie będzie rosnąć aż do piorunującego finału.
Największym atutem filmu jest, jeśli nie genialny, to przynajmniej znakomity scenariusz. Michałkow skonstruował fabułę niesamowicie oryginalną, z mnóstwem ciekawych postaci, a do tego zagranych przez znakomitych aktorów: Michałkowa, Dapkunaite, Nadię Michałkową i przede wszystkim charyzmatycznego Olega Mienszykowa. W efekcie powstał jeden z najlepszych i najbardziej oryginalnych filmów ostatnich 15-20 lat. Jak dla mnie, "Spaleni słońcem" to film, ocierający się o arcydzieło.
Na długo pozostanie mi w pamięci głos śpiewającej Nadii, salutujący unoszonej przez balon podobiźnie Stalina Mitia, płaczący Kotow czy Mitia, siedzący w wannie i wygwizdujący smutną melodię.